雅尼斯：我给队员打满分

Republika ng Pilipinas ((tl))/((fil))
Republic of the Philippines en
República de las Filipinas es
Repoblikan'i Filipina ((mg))
(Antsipirihany) (Antsipirihany)
Teny filamatra : Maka-Diyos, Maka-Tao, Makakalikasan at Makabansa Ho an'Andriamanitra, ny Mponina, ny zavaboahary ary ny firenena'
Teny ofisialy	fiteny filipino sy fiteny anglisy
Renivohitra	Manila 14°35′N 121°0′E
Tanàna lehibe indrindra	Quezon City
Fitondrana sy governemanta  - Filoha	Repoblika Rodrigo Duterte
Velarantany  - Tontaliny  - Rano (%)	faha 70 300 000 km2 0,6%
Isam-ponina  - Tontaliny (2008)  - hakitroka	faha 13 92 681 453 mpo. 289 mpo./km2 百度 火力加强版远征打击大队概念将进一步优化美军防空、反潜、水面战、对地打击等作战能力，拓展两栖编队的任务领域和作战纵深，将两栖舰编队由单一的登陆突击集群发展为多功能的综合性海上作战集群，从而大幅提升美军海上力量运用的灵活性。 {{{1}}}
Anaran'ny mponina	Filipin
Sandam-bola	Peso filipina (PHP)
Faritr'ora	UTC +8
Hiram-pirenena	Lupang Hinirang (firenena nosafidiana)
Valan-tsehatra internet
Antso an-tariby	+63

I Filipina, na amin' ny anarany lava Repoblikan' i Filipina, dia firenena any Azia Atsimo-Atsinanana, forinina tangoro-nosy ahitana nosy miisa 7 641 ary manana velarana mirefy 300 000 km2. I Manila no renivohiny. Ny fiteny anglisy sy ny fiteny filipin? no fiteny ?fisialy any. Atao hoe Filipina na Filipin? ny vahoaka any.

Amin' ny teny tagal?ga dia atao hoe Republika ng Pilipinas, i Filipina, fa amin’ ny teny anglisy kosa izy dia atao hoe Republic of the Philippines, amin' ny teny espani?la dia República de Filipinas, amin' ny teny il?kan? dia Republika ti Filipinas, amin' ny teny seboan? dia Republika sa Pilipinas.

Any amin' ny faritra andrefana amin' ny Ranomasimbe Pasifika no misy an' i Filipina. Ny firenena manodidina azy dia i Taiwan any avaratra, ny faritany atsinanana amin' i Malezia (B?rne?), i Broney, ary i Ind?nezia (faritany ind?nezianin' i B?rne? na Kalimantan). Nosy maherin' ny roa arivo no misy mponina mipetraka ary 2 400 no isan' ny nosy tsy manana anarana. Mitana ny 90 % amin' ny velaran' i Filipina ny nosy roa ambin' ny folo lehibe indrindra.

I Luzón sy i Bisayas ary i Mindanao no faritra ara-je?grafia telon' i Filipina. Ny nosin' i Luzon no lehibe indrindra ary avaratra indrindra amin' ilay firenena, ary ao no misy an' i Manila renivohitra sy i Quezon City izay ny tanàna lehibe indrindra, misy mponina miisa 15 tapitrisa. Ao amin' ny faritra afovoan' i Filipina no misy an' i Visaya, ahitana ny nosy Negros, Cebu, Bohol, Panay, Masbate, Samar ary Leyte. Any atsimo no ahitana an' i Mindanao, nosy faharoa amin' ny velarany. I Davao, i Marawi, i Zamboanga ary i Cagayan no tanàna lehibe ao amin' ny nosin' i Mindanao. Any atsimo-andrefan' i Mindanao no misy ny Tangoro-nosy Sulu ahitana koa an' i Basila, i Jolo ary i Tawi Tawi; akaikin' i B?rne? no misy azy ireo ary ireo nosy ireo dia itoeran' ny vondrona isilamista mpampihorohoro Abu Sayyaf. Any andrefan' i Visaya no misy ny Tangoro-nosin' i Palawan, misy nosy miisa 1 700.

Ny toekaren' i Filipina dia mifototra amin' ny fambolena: ny vary dia nambolena efa 3 000 taona lasa tamin' ny tanimbary farafaratany.

Iray amin' ny firenena roa be Kat?lika any Azia (miaraka amin' i Tim?ro Atsinanana) i Filipina ary iray amin' ny firenena nanandray ny kolontsaina tandrefana indrindra.

Tantara

Tany alohabe

Nanaporofo ny f?sily fa olona maro no nipetraka tany Filipina nandritra ny an' arivony taona. Niampita ny tany sy ny ranomandry teo aloha ny Negrit? mba hipetraka ao amin' ilay vondro-nosy. Vondron' olona aostr?nezianina maro no tonga tany Filipina nandritra ny arivo taona voalohany, nanosika ny mponina teratany ho any anatiny, ary angamba nanangona azy ireo tamin' ny alalan' ny fanambadiana.

Tonga tamin' ny taonjato faha-8 ny mpivarotra sinoa. Ny fitomboan' ny fanjakana bodista dia nahavita nivarotra tany amin' ny Vondro-nosy Ind?neziana, amin' i India, amin' i Japana ary amin' i Azia Atsimo-Atsinanana. Nanamafy ny herin' izy ireo ny ady nifanaovan' ny fanjakana tany Azia Atsimo-Atsinanana. Mandritra izany fotoana izany ny fielezan' ny finoana silamo tamin' ny alalan' ny varotra sy ny fampielezam-pinoana, sahala amin' ny kristianisma izay nentin' ny mpivarotra sy misi?nera tany amin' iny faritra iny. Tonga tao Mindanao tamin' ny taonjato faha-14 ny Arabo. Rehefa tonga ny Eor?peana voalohany, izay notarihan' i Ferdinand Magellan tamin' ny taona 1521, dia nisy rajah tany avaratr' i Manila, izay niankina ara-pahefana tamin' ny fanjakana ao amin' ny Azia Atsinanana. Na izany aza dia nizaka tena ireo nosy ireo.

Nanomboka tamin' ny fahatongavan' ny olona tamin' ny alalan' ny tany ny tantaran' i Filipina. I Ferdinand de Magellan izay tonga tao amin' ny nosin' i Homonhon, any atsimo-andrefan’ i Samar, tamin' ny 16 Marsa 1521, no Eor?peana voalohany indrindra tonga tany Filipina. Talohan' ny nahatongavan' i Magellan dia maro ny fanjakana nisy tao Filipina, ohatra amin' izany ilay fanjakana bodistan' i Butuan, ny fanjakan' i Tondo ary i Maysapan, fanjakana natanjaka sy nanan-karena nanomboka tamin' ny taonjato faha-10, na ny soltanata mozilmanan' i Sulu, i Mainila, i Magindanao ary i Lanao. Nifandray tamin' i Sina, tamin' i India, tamin' i Japana, tamin' i Tailandy, tamin' i Vietnamy ary tamin' i Java ireo fanjakana ireo, fa tsy misy fanjakana tena nanam-pianjadiana manerana an' i Filipina.

Faha fanjanahan-tany

Nanomboka tamin' ny taona 1565 ny vondro-nosin' i Filipina no zanatany espani?la, tamin' ny nahatongavan' i Miguel Lopez de Legazpi, nanorina ny tanànan' i San Miguel izy teo amin' ny nosin' i Cebu. Tamin' io fotoana io no nanorenana ny tanànan' i Manila eo amin' ny nosin' i Luzon. Haharitra telonjato taona ny fanjanahantanin' ny Espani?la tao Filipina. Nandritra izay fe-potoana nanjanahany an' i Filipina izay dia nitondra zava-maro avy any Andrefana ny Espani?la miaraka amin' ny haifomba tandrefana (kristianisma, fanontana printy, taratasy, kalandrie...). Tsy zanatany mitokana i Filipina tamin' izany fotoana izany fa faritra iray ao amin' ny zanatanin' i Espaina Vaovao (Nueva Espa?a) manana ny tanànan' i Mexico ho renivohitra. Nafindra tany Madrid ny renivohitra taorian' ny fahaleovantenan' i Meksika nanomboka tamin' ny taona 1821.

Nanjanaka an' i Filipina koa ny Britanika tamin' ny taona 1762 hatramin' ny taona 1764. Nandritra ny fanjanahantany espani?la dia maro ny tanàna voaorina, ary naorina miaraka amin’ izany koa ny fotodrafitrasa. Nampiova finoana ny teratany ho kristianina ny misi?nera espani?la ary nanorina trano fianarana sy oniversite ary h?pitaly manerana ny vondro-nosy Filipina.

Ny fahaleovan-tena

Filipina

Nanomboka tamin' ny Avrily 1896 ny tolom-piavotana filipina hialana amin' i Espaina, ary nifarana roa taona tety aoriana tamin' ny fanambaràna ny fahaleovantena sy ny Repoblikan' i Filipina voalohany. Ny fifanekena tao Paris nosoniavina tamin' ny taona 1898 namarana ny ady filipina-espani?la anefa dia nanome an' i Etazonia ny fahefan' i Filipina. Tsy neken' i Filipina izany fifanekena izany ary nanambara ny hiady amin' i Etazonia i Filipina tamin' ny 2 Jona 1899. Ny filoham-pirenena tamin' izany fotoana izany, Emilio Aguinaldo, dia voasambotry ny Amerikana tamin' ny taona 1901 ary nifarana herintaona taorian' izay ny ady. Niaiky ny fandresen' ny Amerikana ny manam-pahefana filipina nefa nitohy hatramin' ny taona 1935 ny ady. Tamin' ny taona 1905 no tena nanomboka ny fitondran' i Amerikana an' i Filipina. Nanomboka naitatra ny fizakan-tenan' i Filipina tamin' ny taona 1935 mba hitondra any amin' ny fahaleovantena izay natao ho amin' ny 1946. Voatery najanona ilay fizakan-tenan' i Filipina noho ny Ady Lehibe Faharoa. Rehefa tapitra ny Ady Lehibe Faharoa dia nahaleotena i Filipina.

P?litika

P?litika anatiny

Mitovy amin' ny governemantan' i Etazonia ny governemanta filipina. Miasa amin' ny maha filoham-panjakana, lehiben' ny governemanta ary komandin' ny miaramila ao Filipina sy ny tafika ny filoham-pirenen' i Filipina. Voafidy amin' ny alalan' ny fifidianana toy ny any Amerika ihany filoha. Mijanona ho filoha mandritra ny 6 taona izy. Izy no mpitarika ny kabinetra.

Ny sampana mpanao lalàna filipina dia roa efitra, ny K?ngresin' i Filipina, izay misy ny Antenimieran-doholon' i Filipina sy ny Antenimieram-pirenen' i Filipiana; ny mpikambana ao aminy dia voafidim-bahoaka. Misy loholona 24 miasa mandritra ny 6 taona ao amin' ny Antenimieran-doholona fa ny Antenimieram-pirenena dia tsy mihoatra ny 250 ny k?ngresista izay samy manana fe-potoana 3 taona.

Tarihin' ny Fitsarana Tampony any Filipina, izay manana ny Lehiben' ny mpitsara ho lohany sy mpitsara mpiara-miasa 14, izay voatendrin' ny filoham-pirenena avokoa, ny sampana mpitsarana ao amin' ny governemanta.

P?litika ivelany

Mpikambana mpanorina ao amin' ny Fikambanan' ny Firenena ao Azia Atsimo-Andrefana (ASEAN, Association of the Nations South Asian Nations) sady mpandray anjara mavitrika amin' ny fiaraha-miasa ara-toekarena any Azia-Pasifika (APEC) ihany koa i Filipina, sady mpikambana ao amin' ny Vondron' ny 24 ary iray amin' ny firenena 51 nanorina ny Firenena Mikambana tamin' ny 24 ?kt?bra 1945.

Je?grafia

Toerana misy azy sy habeny

Toerana misy an' i Filipina

I Filipina dia firenena any Azia Atsimo-Atsinanana, forinina tangoro-nosy ahitana nosy miisa 7 641 ary manana velarana mirefy 300 000 km2, any amin' ny faritra andrefana amin' ny Ranomasimbe Pasifika. Nosy maherin' ny roa arivo no misy mponina mipetraka ary ny 2 400 kosa no tsy manana anarana.

800 km miala ny K?ntinenta Aziatika no misy azy, eo anelanelan' ny nosy B?rne? sy i Taiwan. Ny firenena manodidina azy dia i Taiwan any avaratra, ny faritany atsinanana amin' i Malezia (B?rne?), i Broney, ary i Ind?nezia (faritany ind?nezianin' i B?rne? na Kalimantan). Mitana ny 90 % amin' ny velaran' i Filipina ny nosy roa ambin' ny folo lehibe indrindra.*

Faritra ara-je?grafia

Ny tamba-nosy Filipina

Mizara ho faritra ara-jep?grafia telo i Filipina, dia i Luzón sy i Bisayas ary i Mindanao.

Ny nosin' i Luzon no lehibe indrindra ary avaratra indrindra amin' ilay firenena, ary ao no misy an' i Manila renivohitra sy i Quezon City izay ny tanàna lehibe indrindra, misy mponina miisa 15 tapitrisa.

Ao amin' ny faritra afovoan' i Filipina no misy an' i Visaya, ahitana ny nosy Negros, Cebu, Bohol, Panay, Masbate, Samar ary Leyte.

Any atsimo no ahitana an' i Mindanao, nosy faharoa amin' ny velarany. I Davao, i Marawi, i Zamboanga ary i Cagayan no tanàna lehibe ao amin' ny nosin' i Mindanao. Any atsimo-andrefan' i Mindanao no misy ny Tangoro-nosy Sulu ahitana koa an' i Basila, i Jolo ary i Tawi Tawi; akaikin' i B?rne? no misy azy ireo ary ireo nosy ireo dia itoeran' ny vondrona isilamista mpampihorohoro Abu Sayyaf. Any andrefan' i Visaya no misy ny Tangoro-nosin' i Palawan, misy nosy miisa 1 700.

Maro dia maro ny afotroa mbola velona ao Filipina ary matetiteti-pitranga ny horohorontany noho ny fisian' i Filipina eo amin' ny Fehin' Afon' i Pasifika.

Toekarena

Fambolem-bary any Filipina

Firenena an-dalam-pandrosoana i Filipina. Ny toekaren' i Filipina dia mifototra amin' ny fambolena: ny vary dia nambolena efa 3 000 taona lasa tamin' ny tanimbary farafaratany. Tamin' ny taona 1998, ny toekarena Filipina -- izay mampifanampy ny fambolena sy ny indostria maivana ary ny tolotra fanohanana -- dia niharatsy vokatry ny krizy ara-bola aziatika sy ny fiovan' ny toetany. 0,6 % ny fitomboan' ny toekarena tamin' ny taona 1998 avy amin' ny 5 % tamin' ny taona 1997, saingy tafaverina hatramin' ny 3 % tamin' ny taona 1999 ary 4 % tamin' ny taona 2000. Tamin' ny taona 2012, dia 6,6 % izany.

Mpizaha tany eny amin' ny Chocolate Hills, havoana karstika kitsoloha ao Bohol

Nampanantena ny governemanta fa hanohy ny fanavaozana ara-toekarena hanampiana an' i Filipina hanaraka ny dingana fampandrosoana any amin' ny firenena vao misondrotra maro any Azia Atsimo-Atsinanana. Ny fanatsarana ny fotodrafitrasa, ny fanamboarana ny rafity ny hetra ho fanampiana ny fidiram-bolan' ny governemanta, ny fanohanana ny orinasa tsy miankina amin' ny governemanta sy ny fampindramam-bola ho an' ny toekarena ary ny fitomboan' ny varotra ao amin' ny faritra no paikady amin' izany. Miankina amin' ireto firenen-dehibe telo ireto ny hoavy ara-toekareny: Sina sy Etazonia ary Japana.

Vahoaka sy kolontsaina

Iray amin' ny firenena roa be Kat?lika any Azia (miaraka amin' i Tim?ro Atsinanana) i Filipina ary iray amin' ny firenena nanandray ny kolontsaina tandrefana indrindra.

Vahoaka ao Filipina

Foko maro anisa isam-paritany

Atao hoe Filipina na Filipin? ny mponina ao Filipina. Tamin' ny taona 2023 dia tombanana ho 116 434 200 eo ho eo ny mponina tao Filipina.

Ahitana foko maro samihafa ilay firenena, noho ny fiantraikan' ny singa avy any ivelany sy ny fizarazaran' ny rano ny vondronosy sy ny endriky ny vohon' ny tany. Araka ny fanisam-bahoaka tamin' ny taona 2020, ny foko lehibe indrindra ao Filipina dia Tagaloga (26,0 %), ny Visaiana [tsy anisan' izany ny Seboan?, ny Hiligain?na ary ny Oaray] (14,3 %), ny Il?kan? ary ny Seboan? (samy 8 %), ny Hiligain?na (7,9 %), ny Bik?ly (6,5 %), ary ny Oaray (3,8 %). Ny vazimba teratany ao amin' ilay firenena dia nahitana vondrom-poko ara-piteny 110, ka ny fitambaran' ny mponina dia 15,56 tapitrisa tamin' ny taona 2020; anisan' izany ny Ig?r?ta, ny Lomada, ny Mangiana, ary ny vazimba teratany ao Palawan.

Tovovavy Aty (Negrit?), avy any amin' ny nosy Panay.

Ny Negrit? dia heverina ho anisan' ny mponina voalohany indrindra tao amin' ny nosy maron' ny Filipina. Ireo teratany voalohany vitsy anisa ireo dia vondrona Aostral?ida, izay sisa tamin' ny fifindra-monina voalohany avy aty Afrika nankany Aostralia izay mety nentin' ny onjam-pifindra-monina taty aoriana. Ny Negrit? sasany ao Filipina dia manana fangaro Denis?vana ao amin' ny fototarazony. Ny Filipin? ara-poko amin' ny ankapobeny dia anisan' ny vondrom-poko avy any Azia Atsimo-Atsinanana, voasokajy ara-piteny ho Aostr?neziana miteny malai?-p?lineziana. Tsy fantatra mazava ny niandohan' ny Aostr?neziana, fa ny havan' ny teratany Taioaney angamba no nitondra ny fiteniny ary nifangaro tamin' ny mponina efa nisy tao amin' ilay faritra. Ny foko Lomada sy Sama-Bajao dia misy ifandraisany ara-drazambe amin' ny foko Htina miteny aostr?aziatika sy miteny mlabry ao amin' ny tanibe Azia Atsimo-Aatsinanana. Hita tamin' ny vahoaka Blaana sy ny fiteny sangira ny fielezana miankandrefana avy any Papoazie-Ginea-Vaovao mankany Ind?nezia atsinanana sy Mindanao.

Mponina any Palawan

Tonga tany Filipina ny mpifindra monina avy any amin' ny faritra hafa ao amin' ny Empira Espani?la, indrindra fa avy any Amerika Espani?la. Ny tetikasan' ny National Geographic tamin' ny taona 2016 dia nanatsoaka hevitra fa ny olona monina ao amin' ny vondronosin' i Filipina dia mitondra marika fototarazo amin' ireto isan-jato manaraka ireto: 53 % Azia Atsimo-Atsinanana sy ?seania, 36 % Azia Atsinanana, 5 % Eor?pa Atsimo, 3 % Azia Atsimo, ary 2 % teratany avy any Amerika (Amerika Latina).

Filipin? amerikana

Ny taranaky ny mpivady samy hafa firazanana dia fantatra amin' ny anarana hoe Mestizos na Tisoy, izay tamin' ny andron' ny fanjanahantany espani?la, amin' ny ankamariany, dia nahitana Mestizos sinoa (Mestizos de Sangley), Mestizos espani?la (Mestizos de Espa?ol) ary ny fifangaroan' izany (Tornatrás). Ny Filipian? Sinoa ankehitriny dia tafiditra tsara ao anatin' ny fiarahamonina filipina. Voalohany indrindra dia ny taranaky ny mpifindra monina avy any Fujian, ny Sinoa Filipin? madiodio nandritra ny vanim-potoanan' ny fanjanahantany amerikana (tamin' ny fiandohan' ny taompolo 1900) dia voalaza fa niisa 1,35 tapitrisa; raha toa ka 22,8 tapitrisa eo ho eo (manodidina ny 20 %) amin' ny Filipin? no manana razambe sinoa antsasany na ampahany avy amin' ny Sinoa mpifindra monina talohan' ny fanjanahantany sy nandritra ny fanjanahantany ary tamin' ny taonjato faha-20. Nandritra ny Vanim-potoana Hispanika (faramparan' ny taompolo 1700), ny Filipin? espani?la mifangaro dia nahaforona ampahany antonony (manodidina ny 5 %) amin' ny mponina nandoa hetra. TAamin' izany fotoana izany, ny ampahany kely kokoa (2,33 % amin' ny mponina) dia Filipian? meksikana. Efa ho 300 000 ny olom-pirenena amerikana mipetraka ao amin' ilay firenena hatramin' ny taona 2023, ary hatramin' ny 250 000 ny Ameriaziana monina manerana an' i Angeles sy i Manila ary i Olongapo. Ny vitsy anisa tsy teratany manan-danja hafa dia ny Indiana sy Arabo. Ny Filipin? jap?ney dia ahitana ny Kristiana nandositra (Kirishitan) izay nandositra ny fanenjehana nataon' ny shogun Tokugawa Ieyasu.

Fiteny ao Filipina

Manana fiteny ?fisialy roa i Filipina: ny fiteny filipin? sy ny fiteny anglisy. Manodidina ny 150 eo ny fiteny sy fitenim-paritra mbola ampiasaina manerana ilay firenena, ny ankamaroany dia ao amin' ny fianakaviam-piteny aostr?neziana. Miisa 12 ny fiteny manana mpiteny maherin' ny iray tapitrisa izay 94 % amin' ny mponina. Samy manana ny faritra ara-je?grafiany ny tsirairay amin' ireo fiteny ireo, saingy, nandritra ny taonjato faha-19, ny fampiroboroboana ny fiteny tagal?ga (izay lasa fiteny filipin? taty aoriana) sy ny fifindra-monina mahery vaika mankany amin' ny nosy lehibe Luzon avy amin' ny nosy hafa dia somary nanova ity fizaràna ity.

Anisan' ireo teny ireo ireto:

• ny fiteny seboan?, ataon' ny teratany hoe binisaya., izay fiteny ao amin' ny nosy Cebu, 29 %-n' ny mponina no manao azy ho fitenin-dreny. Any amin' ny nosy mifanolo-bodirindrina aminy sasany toa an' i Bohol, i Negros Oriental, ny ampahany amin' ny nosy Leyte sy amin' i Samar ary any Mindanao vao tsy ela akory, no itenenana azy io;
• ny fiteny tagal?ga (izay niavian' ny fiteny filipin?, fitenim-pirenena) dia ampiasain' ny 26 %-n' ny mponina, indrindra any atsimon' i Luzon, anisan' izany i Manila. Misy koa ny mpiteny tagal?ga any Central Luzon (ao amin' ny faritanin' i Bulacain sy ny faritanin' i Aurora), ary any amin' ny faritr' i Mimaropa (Mindoro Occidental sy Oriental, Marinduque, Romblon ary Palawan);
• ny fiteny il?kan?, fiteny any avaratr' i Luzon, no ampiasain' ny 10 %-n' ny mponina. Miteny izany koa ny vavoaka sasany ao Palawan sy ao Mindanao (indrindra ao amin' ny tanànan' i General Santos). Ny ankamaroan' ireo mponina ireo dia mpifindra monina na taranaka mpifindra monina avy amin' ny faritra miteny il?kan?;
• ny fiteny hiligain?na na fiteny il?ng?, fiteny ao amin' ny nosy Panay sy Negros, dia ampiasain' ny 9%-n' ny mponina;
• ny fiteny bik?lan?, fiteny ao amin' ny saikinosy Bicol, atsimo-atsinanan' i Luzon, dia ampiasain' ny 5%-n' ny mponina. Ny fiteny filipin? no manana fitenim-paritra betsaka indrindra;
• ny fiteny oaray-oaray (na varay-varay), fitenin' i Samar sy ny ao amin' ny tapany atsinanan' i Leyte, dia ampiasain' ny 4%-n' ny mponina;
• ny fiteny pampangana sy ny fiteny pangasinana, fiteny any avaratra-andrefan' i Manila, dia ammsamy miteny amin'ny 3% sy 2% amin'ny mponina;
• le maranao et le maguindanao, langues de Mindanao, et le tausug, langue de l'?le de Jolo, sont parlés chacune par environ 1,5 % de la population, populations exclusivement musulmanes.
• ny fiteny marana? sy ny fiteny magindana?, fiteny ao Mindanao, ary ny fitteny taosoga, fiteny ao amin' ny nosy Jolo, dia samy tenenin' ny 1,5% eo ho eo amin' ny mponina, mozilmana irery ihany.

Ilustrados tao Madrid manodidina ny taona1890

Na dia teo aza ny fanjanahantany espani?la naharittra ela, ny fampiasana ny fiteny kastiliana dia nijanona ho an' ny mpanjanaka sy ny ilustrados, izany hoe ny sangany filipiana vitsy izay nahafahan' ny literatiora filipina hisandratra amin' ny fiteny espani?la tamin' ny faran' ny taonjato faha-19. Na dia iray amin' ny fiteny ?fisialy roa araka ny lalàmpanorenana tamin' ny taona 1935 aza izy, dia nosoloina ny fiteny anglisy ny fiteny kastiliana. Ny fiteny tsabakan?, fiteny kre?la voaloko mafy amin' ny fiteny kastiliana, dia mijanona ho fiteny fanampiny.

Ny fiteny anglisy, miaraka amin' ny fiteny filipin?, dia ampiasaina eo amin' ny fampianarana, eo amin' ny fitantanana foibe, eo amin' ny tontolon' ny fandraharahana ary eo amin' ny haino aman-jery maro.

Ny fiteny filipin? kosa dia mandroso, saingy tombanana fa farafahakeliny 20 %-n’ ny mponina no tsy mahafehy azy araka ny tokony ho izy, ka manery ny firenena, arakaraka ny faritra, hampihatra ny fampiasana fiteny roa na telo.

Fivavahana ao Filipina

Lamesa kat?lika ao amin' ny Basilica del Santo Ni?o mandritra ny fetiben' ny Sinulog isan-taona any Cebu.

Kat?lika ny ankamaroan' ny mponina ao Filipina. Tena mpivavaka be ny Filipina ary ny fotoam-pivavahana alahady sy zoma dia tena be mpanatrika. Ny Herinandro Masina dia anaovana matso fampisehoana lehibe sady ahitana tena fanomboana, na dia melohin' ny Eglizy aza. Misy tokoa ny olona ahantona amin’ ny lakroa amin’ ny Zoma Masina mba hahatsiarovana ny nanomboana an' i Kristy, ary mitoetra toy izany mandritra ny andro. An-tsitrapo izany, izay matetika ataon' ny olona izay lihevitra izany ho endriky ny fivalozana.

Araka ny voalazan' ny Pew Research Center, tamin' ny taona 2010 dia 92,6 % n' ny mponin' i Filipina no Kristiana, indrindra Kat?lika (81 %) ary ny Pr?testanta dia vitsy kokoa (10,7 %), ary ny 5,5 % n' ny mponina dia Mozilmana, ny 1,5 % manaraka fivavaham-bahoaka ary ny 0,4 % dia manaraka fivavahana hafa, ka ny 0,2% amin' ireo dia manohy ny finoana teratany animista/samanista.

I Filipina no firenena faha-3 ahitana Kat?lika betsaka indrindra eran-tany aorian' i Brezila sy i Meksika, ary firenena faha-6 misy Kristianina betsaka indrindra eran-tany.

Firenena	Mponina rehetra - taona 2015	Isanjaton' ny Kat?lika	Isan' ny Kat?lika
Brezily	207 847 000	60 %	124 708 200
Meksika	127 000 000	81 %	102 883 770
Fiipina	100 699 000	81 %	81 566 190

Jereo koa

Fiteny ao Filipina

• Fiteny tagal?ga
• Fiteny filipin?
• Fiteny seboan?
• Fiteny il?kan?

Vondrom-poko negrit? ao Filipina

• Batàka

• Aeta
• At?
• Mamanoà

Firenena ao Azia

Afganistàna - Arabia Saodita - Armenia - Azerbaijàna - Bangladesy - Bareina - Botàna - Broney - Emirata Arabo Mitambatra - Filipina - Iemena - India - Ind?nezia - Iràka - Iràna - Israely - Japàna - J?rdania - Kamb?dia - Katara - Kazakstàna - Kirgizistàna - K?ety - K?rea Atsimo - K?rea Avaratra - La?sy - Libàna - Maldiva - Malezia - Mianmara - M?ng?lia - Nepaly - ?màna - Ozbekistàna - Pakistàna - Palestina (fanjakana) - Rosia - Sina - Singaporo - Siria - Srilanka - Tailandy - Taioàna - Tajikistàna - Torkia - Torkmenistàna - Vietnamy.

K?ntinenta eto an-tany

• Afrika
• Amerika (Amerika Avaratra - Amerika Atsimo)
• Azia
• Eor?pa
• ?seania
• Antarktika

Rohy ivelany

• ((en)) Tranonkala ofisialin'ny governemantan'i Filipina Archived Janoary 1, 2012 at the Wayback Machine